87. Zanurzenie.

Nosił.

Nosił nazwisko matki.

Nosił rozliczne talenta i farby.

Nosił się z zamiarem terminowania u Herrery Starszego, ale ponieważ ten był nie tylko starszym, ale przede wszystkim strasznym i nie tytanem pracy, ale  tyranem niszczącym życie młodym adeptom sztuki zanim nasz bohater nabawił się rozstroju nerwowego zmienił mistrza, na bardziej wpływowego człowieka, konsula, ale mniej biegłego w sztuce światło cieni za to z refleksem na empatię.

Poślubił kobietę swojego życia, muzę, co nie przeszkodziło mu ją zdradzić (jak widać podróże nie tylko kształcą, ale i wodzą na pokuszenie) podczas pobytu we Włoszech. Z tego niecnego związku narodzić się miał syn.

 Diego Velázquez

pozostawił po sobie sto siedemdziesiąt obrazów, znany zaledwie z kilku, no ale cóż, takie są prawidła popkultury. Nadworny malarz króla Filipa IV wiedział jakich forteli użyć by przedstawić korzystnie osoby, którym natura poskąpiła uroku zewnętrznego,ale nie wpływów.  wiedział nie tylko jak nosić zaszczyty i ludzkie humory, ale też jak (na)nosić farbę  nakładał ją

ustami…

[Anna Maria Jopek i utwór Licho z albumu Nienasycenie].

Ach, nie tylko ich krój, ale także krągłość ciała, i fałdy szaty,  (w stosownych miejscach ich brak zdradzał) Piękno. Artysta został obwołany Homerem malarstwa, człowiek, który uszczęśliwił kobiety nadając im kształty. Kiedyś krągłości świadczyły o wysokim statusie socjoekonomicznym kobiet, co szczególnie widoczne było w takich krajach jak Afryka i Arabia Saudyjska. Obecnie gruba kreska w Europie zaświadcza, niejednokrotnie niesłusznie do wyciągania wniosków, że ktoś jest niezdyscyplinowany, niekonsekwentny, nieporadny… Rubens bogacz, który wiedział jak zarządzać swoją karierą od a do z.  I pomagał w tym innym, za sprawą matki Izabeli Klary Eugenii Habsburg . Niewątpliwie to pomagało mu w karierze, nie tylko wiedział jak zbywać swoje prace, budować kontakty, ale też kogo i  w jaki sposób portretować (m.in książę Buckingham, Ludwik XIII i inni [za]możni). Jego pracownie w Antwerpii znała każda osoba, która lubiła Bywać w Bardzo Ważnych Miejscach. Co rano schodził do niej, przyprowadzał i oprowadzał gości. To wymarzone miejsce terminowania (nic dziwnego, że przyciągnęła takich uczniów jak:  Antoon van Dyck,  Jan Wildens, Jan Breughel (młodszy), Lucas van Uden…). Można nie podzielać poglądów Rembrandta i Rubensa, malarzy ciała i duszy. Ale nie sposób nie uchwycić radości, chociaż patrząc na autoportret tego pierwszego u schyłku życia, to można mieć wątpliwości, czy owa radość już była, czy dopiero nadejdzie.

Rembrandt stosował taką metodę malowania, która była odpowiedzią na właściwości biologiczne człowieka, czyli to, w jaki sposób człowiek widzi. (Czopki i pręciki), to rzutowało na sposób nakładania farby, obrazy trzeba było oglądać z pewnej odległości. Jeśli popatrzymy na to, jak również na zestaw barw, można powiedzieć, że chciał uchwycić duszę na gorącym uczynku. Zbudować dystans i smak. Jeśli radość to nie jest to radość frenetyczna, jeśli smutek, to przykry(ty) doświadczeniem. Sączy się niczym

muzyka

Śladem emocji jest tonacja.  (Jeremi Przybora pisał: Skąd po zimie moje żale?/Nie szaleję w karnawale./Czemu żegnam w mol nie w dur/Nie najlepszą z roku pór? Apologeta najzimniejszej pory roku.)  Proste rozeznanie dur — radość mol — smutek to dziedzictwo Romantyzmu, nad którym się nie zastanawiamy, przyjmujemy z dobrodziejstwem jest i bach. A właśnie Bach starał się wyłamać z tego schematu. Nie tyle mu zaprzeczyć, co złamać go. Tak jak Liszt tyle, że ten zdecydował się złamać hierarchię instrumentów muzycznych, hegemonię skrzypiec (jeśli jesteśmy entuzjastkami/ entuzjastami Wieniawskiego) czy fortepianu (jeśli ubóstwiamy twórczość Chopina, niezmiernie popularnego  w Kraju Kwitnącej Wiśni) bowiem laur pierwszeństwa przyznawany jest to jednemu to drugiemu instrumentowi (no są jeszcze organy…znaczy nie chodzi o nasz biologiczny bagaż) Otóż Liszt zdecydował się napisać koncert fortepianowy Es- dur z wybijającą się rolą trójkąta, czy to coś zmieniło w muzyce…? Jeśli chodzi o rolę trójkąta w orkiestrze, no cóż… To temat na odrębny wpis. 

Tonacja, sprawa nie jest taka prosta. A h-mol? Znów kłania się Bach i Chopin, zresztą nie tylko oni. Przez bardzo długi czas pisanie i odbieranie muzyki były związane z wiedzą, i nie chodzi tu tylko o muzykę programową, ale o teorię pisania muzyki. Wiele wody w kranie musiało upłynąć zanim zmysły się odwróciły, nie chodzi tu o muzykę abstrakcyjną (która jest wiecznym pytaniem o prymat formy nad treścią, czy treści nad formą, co jest ważniejsze? No właśnie, ale to także temat na inny post). 

Nie chodzi o intuicyjne i czysto cielesne odczuwanie muzyki i czerpanie zeń radości, słuchając konkretnego koncertu, niezbywalny jest pewien zmysł estetyczny i wiedza, albo chęć jej posiadania, rozwijania i pielęgnowania. Jeśli chodzi o muzyczną kreację, i przykłady nierozerwalnie, niejako automatycznie przychodzi na myśl nieśmiertelna Oda do radości. Ten przykład tak silnie osadzony w popkulturze ukazuje dobitnie, że nie potrzeba być znawczynią/znawcą muzyki by czerpać zeń pełnymi garściami. Gdy patrzę na obrazy Rembrandta, czy ukochanego Vermeera, jeśli słucham Liszta, wiem, że potrzebna jest mi dozna skupienia się zanurzenia. Odnalezienia faktury. Zamoczenia rąk w farbie, a to już wyjście poza schemat. Ale także sensualne przeżycie. Przeżycie, od którego zaczyna się radość, która ma wiele barw. (Nie mylić zanurzenia ze zanurzeniem bliżej mu do wzruszenia). 

——–

Jeremi Przybora sł. Zimy Żal. Kabaret Starszych Panów, Piosenki Prawie Wszystkie (CD 1992 Zimy Żal).