187.Dukaj, dukaj, czyli czytanie na zimnie: albo coś niebieskiego,coś (po)_życzonego,coś przeczytanego.

Coś lekkiego.

(no chyba,że mamy okazje/ zwyczaj czytać jeśli się przemieszamy, przemieszczamy).

Ciało,  to potęga(…), ale umysł, jest jedyną rzeczą za którą człowiek w pełni odpowiada na tym świecie.

[Lód, Jacek Dukaj, Wydawnictwo Literackie, 2007].

[Lód Jacek Dukaj, Wydawnictwo Literackie 2007 źródło okładki].

    Wiem, wiem, co prawdopodobnie można usłyszeć na temat tej książki, że ambitna, ale za trudna, że fantastyczn[k]a, ale gruba, że historia alternatywna, że wyróżniona w tych, albo owych rankingach, że nagradzana, że irytująca, że…Tysiąc pięćdziesiąt cztery strony to nie nowelka, ale nie hiperbolizujmy… Nie jest to chociażby Heidegger, albo inn_y/a filozof(k)a. Czy nie zanadto przyzwyczailiśmy się do podziału grube ale błahe, albo cienkie i zwięzłe…? Nie wiem. Kiedyś było tak, że zwykło się drukować powieści w prasie codziennej np Lalkę. A dzisiaj? Aj, aj, jajaj…Po co strzępić czcionkę w konwenanse pchać? Wtrącać…

Dzisiaj można sięgnąć po lód, miód, i orzeszki.

Jest to lektura, do której podchodziłam razy trzy. No bo do nich sztuka. Podchodziłam, chodziłam. Nadgryzałam.Mijałam tak, jak i czas mijał, obchodził się ze mną różnie. Acz konsekwentnie. Się (także to czytające) Starzeję.

Choć jest to książka drogi, (i droga) to zdecydowanie poleca się do [s]trawienia stacjonarnego.

Po pierwsze: język. Fantastyczny, mięsisty rytm i rym,cielesność i kolor słowa, ale i kon_tekst.Pre_tekst. Nie należę do grona osób, które nie gustują w XIX wiecznych powieściach, (raczej po_ wieści_ach). Tak, używam archaizmów, ale tu nie tylko o nie chodzi. Dlatego dziwię się, że tak łatwo wsiąknęłam, do tego nie lubię rusycyzmów w polszczyźnie, a tu są jako przyprawa, i nie czynią, że tura liter to przeprawa, tem ciężejsza, że zimowa. Język Dukaja w tej powieści zasługuje na oddzielny wpis. Nie dlatego, że kreacja lingwistyczna przyszła autorowi  nadzwyczaj snadnie, przynajmniej takie odnosiłam wrażenie (odniosłam nienaruszone, nie poruszone na miejsce). Zderzenia naznaczeń język_ owych. Smaczne. Znaczne i znaczące. Dlatego tak łatwo wchodzi się w tę rzeczywistość i wieloznaczeniowość.

Po wtóre: mapy. Książka, którą można odczytywać z przyjmując wielość perspektyw. Świat[ł]a przedstawionego, nowej kreacji, oczywiście, to przecież wpisane jest w nurt „seans sfikszyn”, ale przede wszystkim filozofii (i to różnych). Tak sprytnie wplecione fastrygi niewątpliwie wzbogacają książkę. „Pod lodem” zatem toczy się życie (nie chodzi o niedawne potwierdzenie intuicji dotyczących Marsa). N i c, dosłownie, nic nie jest takie, jakim się wydaje, bo i nie może takim się stać. Niezależnie od tego jak uważni i uważne jesteśmy. I jak mocno i jak mroźnie jesteśmy przeświadczeni i przeświadczone o tym, co jest, co być może, a co się właśnie wykluczyło, zakluczyło, (nie)zdarzyło nie zdążyło Stać, to nie statyczny stan. Żyło, czy umarło.  To praktyczne stawanie się usta(-)wiczne. Tylko pozornie akcja się wlecze, toczy się, toczy po różnych szyn_ach,  powoli ale nie po woli,po intuicjach osoby czytającej. 

Na szczęście, są różne przestrzenie,  można czytać tę książkę przyjmując różne punkty widzenia i wie_dzenia,  by zebrać wszystkie punkty myślenia i kwestie mylenia pomocna jest owa przestrzeń akcji.

Po trzecie: uniwersa(lia) i realia inne, bo jest ich wiele. Mieszanie się światów, wykreowanego, tak w języku, tak w alternatywnej historii Polski, tak jak w prawach fizyki. Przemieszczanie się stworzonych postaci, tych co tylko na kartach książki, jak i znanych z imienia i nazwiska, i innych faktów, zamieszczonych w podręcznikach histerii, historii.  Mam wrażenie, że Nikola Tesla jest niesłusznie, ale jednak zapomnianym wizjonerem, może ktoś/ia sięgnie do biografii tego oszukanego przez Los, genialnego człowieka? Emigranta w nieprzychylnym świecie. Im więcej się jednak wie, tym bardziej krytyczną czytelniczką/ czytelnikiem się staje, ale – z drugiej strony- można więcej wziąć dla siebie, z danej tury liter.(Można dukać, a można czytać płynnie). Przy czym warto zaznaczyć, że książka napisana jest w sposób b a r d z o    p r z y s t ę p n y, autor w sprytny sposób ujmuje tłumaczenia dla tych osób, które nie zetknęły się z omawianym aspektem. Gładko przechodzi między narracjami, tak, że nie widać fastryg.

Po czwarte: warstwa socjologiczna. Niezwykle ciekawa. Tak więc pytania, które się zdarzają, czy zderzają, nie dotyczą tylko natury ontologicznej. Co jest, a czego nie ma, jakie są (jeśli są) wzajemne powiązania i oddziaływania. I tu dochodzimy do kolejnej warstwy władzy na różnych poziomach, w różnych strukturach. O performatywności gestów, o znaczeniu rytu i rytuałów, widzeń, o tym jak rodzą się przekonania.Nieco,bo  deko_racji w różniąco i różnorakich dekoracjach.

Po piąte: znaczenie dobra i zła, i ważne pytania np rozważania min.: o biedzie, o nauce, ekonomii, religii, rozstaniach i staniach na różnych poziom(ach)-  ze sobą, z innymi.Mam nadzieję, że lektura nie da ostatecznych odpowiedzi, ale będzie przyczynkiem do samodzielnego poszukiwania i znajdowania. Myślenia.

Po szóste:meta_for/y. Przykład? Ot, pierwszy z brzegu (prawie):Podróż koleją transsyberyjską także można odczytać metaforycznie.  Choć wszystko co najważniejsze dzieje się w środku. I to nie jednym, racje deko się zmieniają, choć nie tylko trochę- dekoracje również. To tylko sprzyja lekturze.Książka jest niczym cebula, warstwy, znaczenia, pytania, dekoracje, deklaracje i akcje, re-i-akcje. Tak więc ruch i znaczenie.

Jednym słowem: Zagadki.

Nie, że za_gadki, nikt tu nas nie próbuje przegadać,  zresztą też nie. To naprawdę świetna,lekka powieść.

Się napisało się, się zrecenzowało się, się zaprasza się do czytania…

—

PS.I.Moje trzykrotne podchodzenie do tejże należy upatrywać w tym, że chciałam przeczytać ją a) w czasie gdy żadnej książki nie przeczytałabym, b) w permanentnym przemieszczaniu się.

PS.II. Dlaczego coś pożyczonego? Oto, pytanie (bonusowe, owe nowe, tak, tak, tak): czy nasze przekonania nie są pożyczone— i co zrobić, by mieć własne? Czy życie, uszyte dla nas (przez nas?) jest tym, jakie sobie życzymy, albo pożyczymy, a nade wszystko, co w powieści jest życzone a co pożyczone?